شیخ ابوسعید ابوالخیر
یکی از شاخه های مهم زبان و ادبیات فارسی که پیوند محکمی با آن دارد، عرفان و تصوف است. شناخت حقیقت و اصل وجود یکی از مهمترین مسائلی است که از گذشته ذهن هر انسان کمال گرایی را به خود مشغول ساخته است و پیرو این کنجکاوی علم شناخت آن “عرفان” نامگذاری شد.
برای رسیدن به حق و حقیقت انسان های بسیاری پا در مسیر نهادند، برخی به مطلوب خود رسیدند و برخی هم اگر به آنچه که باید دست پیدا نکردند، اما دلخوش بودند که در این مسیر جان نهادند. امروزه آنچه که از این بزرگان به جا مانده نامی بلند همراه با احترام است. یکی از این عرفای مشهور که نام او در تاریخ و اندیشه او تا ابد جاودانی است، پیر خراسان ابوسعید ابوالخیر است که در این مقاله به معرفی او می پردازیم.
در زندگینامه ی ابوسعید ابوالخیر اینگونه آمده است: ابوسعید فضل الله بن احمد بن محمد بن ابراهیم معروف به “ابوسعید ابوالخیر”، یکی از بزرگان عرفان در قرن چهار و پنج هجری است. او در روز یکشنبه اول محرم سال 357 هجری قمری در ناحیه ای بین ابیورد و سرخس به نام “میهنه” به دنیا آمد.
پدرش وی عطار (دارو فروش) بود و به دلیل علاقه به عرفان و تصوف، به درویشان میهنه عشق و ارادتی خاص داشت و به مجالس آنها رفت و آمد می کرد. گاه پیش می آمد که پدر، ابوسعید را با خود به این مجالس می برد و می توان گفت مهمترین دلیل ابتلاء ابوسعید به شناخت حقیقت و عرفان، حضور در این مجالس بود.
ابوسعید ابوالخیر در مسیر شناخت حقیقت پیر و مراد بسیار داشت، ریاضت و سختی های فراوان کشید و از محضر بزرگانی چون ابوالقاسم بشر یاسین، لقمان سرخسی، شیخ ابوالعباس قصاب و… استفاده کرد و با اکثر عرفای عصر خود از جمله ابوالحسن خرقانی دوستی و مراودت داشت.
بر طبق روایات بسیاری ابوسعید ابوالخیر، دیداری هم با حکیم نامدار ایرانی ابوعلی سینا داشته و حتی نامه هایی هم بین آنها رّد و بدل شده است.
آرامگاه ابوسعید ابوالخیر,ابوسعید ابوالخیر,ابوسعید ابوالخیر که بود
آرامگاه ابوسعید ابوالخیر
قسمت اعظم و مهم زندگی شیخ ابوسعید ابوالخیر در نیشابور و زادگاهش میهنه سپری شد و سرانجام در روز پنجشنبه چهارم شعبان 440 هجری در همان جا درگذشت و قبرش در طول قرون متمادی زیارتگاه ارادتمندان اوست.
اشعار ابوسعید ابوالخیر
ابوسعید ابوالخیر یکی از خاص ترین، تأثیرگذارترین و شاید بتوان گفت متفاوت ترینِ عرفا و شخصیت های زبان و ادب فارسی است که نامش با عرفان و شعر پیوندی عمیق یافته است. وی اولین کسی است که سماع، شور، وجد و حال را وارد عرفان کرد و آن را در بین مریدان خویش رواج داد. ابوسعید بر سر منبر برای بیان مقصود و هدف خویش از شعر و رباعیات مختلف استفاده می کرد، و آوازه اش تا دشت های آندلس(اسپانیا) هم رسیده بود.
اشعار ابوسعید ابوالخیر,بیوگرافی ابوسعید ابوالخیر,زندگینامه شیخ ابوسعید ابوالخیر
از چرخ فلک گردش یکسان مطلب .. وز دور زمانه عدل سلطان مطلب
روزی پنـج در جهـان خواهی بود .. آزار دل هـیـچ مـسلـمـان مطلب
آگاه بزّی ای دل و آگاه بمیر..چـون طالب منزلی تو در راه بمیر
عشقست بسان زندگانی ورنه.. زینسان که تویی خواه بزّی، خواه بمیر
در بین حکایات و اقوال شیخ ابوسعید ابوالخیر آنچه که بیشتر از همه جلب توجه می کند و نشان از خوی و خصلت او دارد، دوری از تعصب، گرایش به شادی، احترام به همه بندگان خدا بدون در نظر گرفتن دین و آیین آنها و سبک روحی است، اما با توجه به وضعیت اجتماعی و سیاسی آن دوران، این کار خلاف عادت بود و باعث شد که ایشان در بین فقها و علما مخالفان و دشمنان بسیاری پیدا کند تا جایی که از او به پادشاه وقت محمود غزنوی شکایت کردند و احتمال مرگ او می رفت. اما خوی، منش، خصلت و پاکی دل شیخ ابوسعید ابوالخیر باعث شد که مخالفان به او احترام گذاشته و اکثرشان دست از مخالفت با او بردارند.
روش و طریقت شیخ ابوسعید ابوالخیر
روش و طریقت شیخ ابوسعید ابوالخیر در شناخت حقیقت و ذات حق تعالی، روش شور، بسط و وجد بود. در نهایت آرامش و تسامح با خلق زندگی می‌کرد و معتقد بود که عرفان و تصوف تجربه کردنی است نه گفتنی و وصف کردنی.
عرفان و طریقه شیخ ابوسعید ابوالخیر آمیخته با شعر و سماع و شور و سرور است. از آنجا که در مجالس خود از اشعار فارسی و عربی بسیاری استفاده می کرد، این باور اشتباه جا افتاده بود که او یک عارفِ شاعر بوده و این اشعار را به او نسبت می دهند، در حالیکه تمامی این اشعار به شاعران قبل از او اختصاص داشته و شیخ ابوسعید تنها در صورت لزوم از آنها استفاده می کرده است.
با این حال، مجموعه رباعیاتی به جا مانده که آن را به ابوسعید ابوالخیر منسوب کرده‌اند و اگرچه شاعر آنها پیر مهینه نیست، اما در نهایت ذکاوت و هوشمندی، افکار و تعالیم خود را به وسیله این اشعار به شاگردانش انتقال می‌داد.
گفتم: چشمم، گفت: به راهش می دار…گفتم: جگرم، گفت: پر آهش می دار
گفتم: که دلم، گفت: چه داری در دل؟ …گفتم: غم تو، گفت نگاهش می دار
حکایات بسیاری از شرح حال و زندگی او به جا مانده که اکثر آنها توسط نوه اش”محمد بن منوّر” در قرن 6 هجری، در کتابی با عنوان “اسرار التوحید فی مقامات شیخ ابوسعید ابوالخیر” جمع آوری شده است. همچنین کتاب دیگری با عنوان “حالات و سخنان شیخ ابوسعید ابوالخیر” وجود دارد که توسط یکی دیگر از اقوام او گرد آوری شده است.
در بین حکایات و اقوال شیخ آنچه که بیشتر از همه جلب توجه می کند و نشان از خوی و خصلت او دارد، دوری از تعصب، گرایش به شادی، احترام به همه بندگان خدا بدون در نظر گرفتن دین و آیین آنها و سبک روحی است. ابوسعید قضاوت کردن را کفر می‌داند و معتقد است که یک عارف و سالک راه حق نباید جز حق به هیچ چیز دیگر گرایش پیدا کند و باید که از خودیِ خود گذر کند.
ابوسعید اهل سماع بود و دوست داشت که همه فرقه‌ها و مذاهب و حتی ادیان، متحد باشند و به یک حقیقت بنگرند. مدام در حال ارشاد خلق و جلب دوستی همه چه مخالف، چه دشمن و چه دوست بود.
او هرچه که بود، یگانه روزگار خویش بود و در راه رسیدن به اصل، هر آنچه را که در توان داشت انجام داد.
اینطور می گویند که در یک مجلس نامش را پرسیدند و جواب او این بود: هیچ کس بن هیچ کس.
درویشی از او پرسید: او (خدا) را از کجا طلبیم؟ گفت: کجاش جستی که نیافتی؟
منبع :
www.parvaresheafkar.com
برای رسیدن به حق و حقیقت انسان های بسیاری پا در مسیر نهادند، برخی به مطلوب خود رسیدند و برخی هم اگر به آنچه که باید دست پیدا نکردند، اما دلخوش بودند که در این مسیر جان نهادند. امروزه آنچه که از این بزرگان به جا مانده نامی بلند همراه با احترام است. یکی از این عرفای مشهور که نام او در تاریخ و اندیشه او تا ابد جاودانی است، پیر خراسان ابوسعید ابوالخیر است که در این مقاله به معرفی او می پردازیم.
در زندگینامه ی ابوسعید ابوالخیر اینگونه آمده است: ابوسعید فضل الله بن احمد بن محمد بن ابراهیم معروف به “ابوسعید ابوالخیر”، یکی از بزرگان عرفان در قرن چهار و پنج هجری است. او در روز یکشنبه اول محرم سال 357 هجری قمری در ناحیه ای بین ابیورد و سرخس به نام “میهنه” به دنیا آمد.
پدرش وی عطار (دارو فروش) بود و به دلیل علاقه به عرفان و تصوف، به درویشان میهنه عشق و ارادتی خاص داشت و به مجالس آنها رفت و آمد می کرد. گاه پیش می آمد که پدر، ابوسعید را با خود به این مجالس می برد و می توان گفت مهمترین دلیل ابتلاء ابوسعید به شناخت حقیقت و عرفان، حضور در این مجالس بود.
ابوسعید ابوالخیر در مسیر شناخت حقیقت پیر و مراد بسیار داشت، ریاضت و سختی های فراوان کشید و از محضر بزرگانی چون ابوالقاسم بشر یاسین، لقمان سرخسی، شیخ ابوالعباس قصاب و… استفاده کرد و با اکثر عرفای عصر خود از جمله ابوالحسن خرقانی دوستی و مراودت داشت.
بر طبق روایات بسیاری ابوسعید ابوالخیر، دیداری هم با حکیم نامدار ایرانی ابوعلی سینا داشته و حتی نامه هایی هم بین آنها رّد و بدل شده است.
آرامگاه ابوسعید ابوالخیر,ابوسعید ابوالخیر,ابوسعید ابوالخیر که بود
آرامگاه ابوسعید ابوالخیر
قسمت اعظم و مهم زندگی شیخ ابوسعید ابوالخیر در نیشابور و زادگاهش میهنه سپری شد و سرانجام در روز پنجشنبه چهارم شعبان 440 هجری در همان جا درگذشت و قبرش در طول قرون متمادی زیارتگاه ارادتمندان اوست.
اشعار ابوسعید ابوالخیر
ابوسعید ابوالخیر یکی از خاص ترین، تأثیرگذارترین و شاید بتوان گفت متفاوت ترینِ عرفا و شخصیت های زبان و ادب فارسی است که نامش با عرفان و شعر پیوندی عمیق یافته است. وی اولین کسی است که سماع، شور، وجد و حال را وارد عرفان کرد و آن را در بین مریدان خویش رواج داد. ابوسعید بر سر منبر برای بیان مقصود و هدف خویش از شعر و رباعیات مختلف استفاده می کرد، و آوازه اش تا دشت های آندلس(اسپانیا) هم رسیده بود.
اشعار ابوسعید ابوالخیر,بیوگرافی ابوسعید ابوالخیر,زندگینامه شیخ ابوسعید ابوالخیر
از چرخ فلک گردش یکسان مطلب .. وز دور زمانه عدل سلطان مطلب
روزی پنـج در جهـان خواهی بود .. آزار دل هـیـچ مـسلـمـان مطلب
آگاه بزّی ای دل و آگاه بمیر..چـون طالب منزلی تو در راه بمیر
عشقست بسان زندگانی ورنه.. زینسان که تویی خواه بزّی، خواه بمیر
در بین حکایات و اقوال شیخ ابوسعید ابوالخیر آنچه که بیشتر از همه جلب توجه می کند و نشان از خوی و خصلت او دارد، دوری از تعصب، گرایش به شادی، احترام به همه بندگان خدا بدون در نظر گرفتن دین و آیین آنها و سبک روحی است، اما با توجه به وضعیت اجتماعی و سیاسی آن دوران، این کار خلاف عادت بود و باعث شد که ایشان در بین فقها و علما مخالفان و دشمنان بسیاری پیدا کند تا جایی که از او به پادشاه وقت محمود غزنوی شکایت کردند و احتمال مرگ او می رفت. اما خوی، منش، خصلت و پاکی دل شیخ ابوسعید ابوالخیر باعث شد که مخالفان به او احترام گذاشته و اکثرشان دست از مخالفت با او بردارند.
روش و طریقت شیخ ابوسعید ابوالخیر
روش و طریقت شیخ ابوسعید ابوالخیر در شناخت حقیقت و ذات حق تعالی، روش شور، بسط و وجد بود. در نهایت آرامش و تسامح با خلق زندگی می‌کرد و معتقد بود که عرفان و تصوف تجربه کردنی است نه گفتنی و وصف کردنی.
عرفان و طریقه شیخ ابوسعید ابوالخیر آمیخته با شعر و سماع و شور و سرور است. از آنجا که در مجالس خود از اشعار فارسی و عربی بسیاری استفاده می کرد، این باور اشتباه جا افتاده بود که او یک عارفِ شاعر بوده و این اشعار را به او نسبت می دهند، در حالیکه تمامی این اشعار به شاعران قبل از او اختصاص داشته و شیخ ابوسعید تنها در صورت لزوم از آنها استفاده می کرده است.
با این حال، مجموعه رباعیاتی به جا مانده که آن را به ابوسعید ابوالخیر منسوب کرده‌اند و اگرچه شاعر آنها پیر مهینه نیست، اما در نهایت ذکاوت و هوشمندی، افکار و تعالیم خود را به وسیله این اشعار به شاگردانش انتقال می‌داد.
گفتم: چشمم، گفت: به راهش می دار…گفتم: جگرم، گفت: پر آهش می دار
گفتم: که دلم، گفت: چه داری در دل؟ …گفتم: غم تو، گفت نگاهش می دار
حکایات بسیاری از شرح حال و زندگی او به جا مانده که اکثر آنها توسط نوه اش”محمد بن منوّر” در قرن 6 هجری، در کتابی با عنوان “اسرار التوحید فی مقامات شیخ ابوسعید ابوالخیر” جمع آوری شده است. همچنین کتاب دیگری با عنوان “حالات و سخنان شیخ ابوسعید ابوالخیر” وجود دارد که توسط یکی دیگر از اقوام او گرد آوری شده است.
در بین حکایات و اقوال شیخ آنچه که بیشتر از همه جلب توجه می کند و نشان از خوی و خصلت او دارد، دوری از تعصب، گرایش به شادی، احترام به همه بندگان خدا بدون در نظر گرفتن دین و آیین آنها و سبک روحی است. ابوسعید قضاوت کردن را کفر می‌داند و معتقد است که یک عارف و سالک راه حق نباید جز حق به هیچ چیز دیگر گرایش پیدا کند و باید که از خودیِ خود گذر کند.
ابوسعید اهل سماع بود و دوست داشت که همه فرقه‌ها و مذاهب و حتی ادیان، متحد باشند و به یک حقیقت بنگرند. مدام در حال ارشاد خلق و جلب دوستی همه چه مخالف، چه دشمن و چه دوست بود.
او هرچه که بود، یگانه روزگار خویش بود و در راه رسیدن به اصل، هر آنچه را که در توان داشت انجام داد.
اینطور می گویند که در یک مجلس نامش را پرسیدند و جواب او این بود: هیچ کس بن هیچ کس.
درویشی از او پرسید: او (خدا) را از کجا طلبیم؟ گفت: کجاش جستی که نیافتی؟
منبع :
www.parvaresheafkar.com
